آیا عدد 13 واقعا نحس است؟

در این مطلب قصد داریم به بررسی یکی از مهمترین و پرچالش ترین اعداد یعنی عدد 13 بپردازیم و به این سوال که آیا واقعا این عدد نحس است یا خیر پاسخ دهیم. اگر دوست دارید در مورد عدد سیزده و نحس بودن یا نبودن آن بیشتر بدانید، در ادامه با ما همراه شوید.

همیشه همه ما بار ها شنیده ایم که عدد 13 عدد نحسی است و کسی دوست ندارد این عدد به او اطلاق شود یا با آن رو به رو شود. اما آیا این حرف واقعا حقیقت دارد؟ آیا عدد سیزده واقعا نحس یا سعد است یا فقط این یک خرافه است که از دوران باستان به ما رسیده؟ برای پاسخ به این سوال به مقاله ی جالبی می پردازدیم که توسط پاول هافمان تحت عنوان “Triskaidekaphobia” یا به زبان فارسی «سیزده گریزی» منتشر شده است.

نویسنده در این مقاله در فوریه سال 1987 به خوانندگان مجله “Smithsonian” می گوید ترسی با این نام دشوار به سبب «غیبت، لغو بلیط قطار و هواپیما و کاهش بازرگانی در روز سیزدهم هر ماه در آمریکا ضرری معادل سالانه یک میلیارد دلار به بار می آورد.» اصولاٌ در طول قرون، عدد 13 در عقاید عامیانه جنبه ای بسیار منفی پیدا کرده است. انسان ها نمی دانند که آیا می توانند 13 نفر را برای شام دعوت کنند-حتی ناپلئون، جی پول گتی و فرانکلین دلانو روزولت از شام خوردن با 13 نفر سر یک میز می ترسیدند.

عدد 13 یک خرافه از قرن هفدهم!

احتمالا این افراد نمیدانستند که «این خرافه فقط به قرن هفدهم» باز می گردد». برخی هتل ها شماره ی 13 را روی یک اتاق یا حتی طبقه نمی گذارند و ایستگاه های قطاری داریم که سکوی شماره ی 13 ندارند. و هنگامی که سیزدهمین روز ماه بر روز جمعه «روز وفات مسیح» می افتد، آن روز ترسناک تر هم می شود. سنت مسیحیت این نفرت از عدد 13 را یادآوری شام آخر میداند. زیرا در آن یکی از شاگردان-سیزدهمین نفر-عیسی را لو داد. اما نقش منفی 13 در تمدن های خاور نزدیک و فرهنگ های برگرفته از آن بسیار عقب تر هم می رود.

عدد 13 ماندد عدد 11 از نظامی بسته تجاوز می کند و آن نظام بسته در این موذد 12«عدد منطقة البروج» است: خورشید هیچ گاه کنار 12 برج قرار نمی گیرد تا 13 حاصل شود، بلکه جلو یکی از آن ها می ایستد. این مفهوم در داستان های پریان و اساطیری بازتاب داشته است که در آن ها گفته می شود قهرمان نباید درب سیزدهم را باز کند و با این کار عدد کاملاٌ حلقوی 12 را بشکند.

در بابل، عدد سیزده به خاطر نقشش در اخترشناسی جنبه ی منفی خاصی داشت و در چین نیز آن را با تقسیم سال مرتبط می دانستند. آنان هنگامی که سال کاملاٌ قمری 354 روزه را به کار می بردند، پس از چند سال ماه سیزدهمی به تقویم می افزودند تا آن را با سال شمسی هماهنگ کنند. سنت چین باستان این ماه را «خداوند اندوه» یا «ظلم» می نامیدند.

سنت مسیحیت و عدد 13

در سنت مسیحیت که براساس 12 شاگرد به علاوه ی 1 استاد «عیسی» در شام آخر بنا شده بود، تصور می کردند که دوزخ 13 رتبه دارد؛ همین طور ساحره ها غالباٌ در گروه های 13 نفره قرار می گیرند. همان طور که پیش بینی می شود این عدد بیشتر به سحر و جادوی سیاه مرتبط است و در این مورد مربع وفقی مربوط به مریخ نقش مهمی دارد؛ زیرا عدد مرکزی این جدول عدد 13 و مجموع اعداد آن 5*13 است. همین طور هنگامی که در آلمانی می گوییم “Jetzt schlagt’s dreizehn” «الان ساعت 13 را می زند» به این معناست که از حلقه ی بسته ی 12 ساعت تجاوز شده و «زیاد آمده» است.

دانشمند آلمانی ارنست بوکلن عدد به اصطلاح نحس 13 و معنای عرفانی آن را در تحقیقی کامل بررسی کرده است «احتمالاٌ تصادفی نبوده که کتابش در سال 1913  در لایپزیگ منتشر شده است!». او نشان می دهد که گروه های 13 تایی در باستان قدیم و قرون وسطا معمولاً طبق الگوی 12+1 درست شده اند (کلام غنوصی نیز از دهر سیزدهم که به گفته ی آنان 12 دهر قبلی را کامل می کند، سخن می گوید). همانطور که در مورد عدد 11 در آینده می گوییم، می توان عددی را با افزودن 1 «اصلاح» کرد.

این امر در مورد خدایان اتروسکان دیده می شود: با افزودن یک خدای سیزدهم به 6 زوج الاهی «الهی»، واحد کامل ساخته می شود. به طور کلی عدد بعد از 12 یا رهبر است یا باید بمیرد. به همین صورت فیلیپ مقدونی که آدمَکش همراه با 12 خدا حمل می شد، اندکی پش از این واقعه مرد؛ همچنین ادیسه از مرگ به دست سبکلوپس گریخت و 12 یارش بلعیده شدند. همه این داستان های باستانی با هدف نمایش دادن عدد 13 به این صورت سراییده شده اند.

مطلب مرتبط: خدمات علم اعداد سینرژی با ناهید

گروه هایی از مرکب 12+1 شخصیت غالباً در داستان های عامیانه ی اروپایی دیده می شوند، مثلاً در بسیاری از آن ها 1 خواهر و 12 برادر«که معمولاً به حیواناتی تبدیل می شوند تا خواهرشان رهایشان کند» وجود دارد. در داستان های سنتی یونانی ناخدا 13 آخرین فرد از خدمه ی کشتی است که به پرتگاه انداخته می شود و از این رو زنده می ماند. در فرانسه می گویند ابلیس از هر 13 نفر یکی را از پلی می رباید تا اینکه سیزدهمین عضو یک گروه از مردان بر او چیره شود.

گروه های 12+1 عضوی در موارد بسیاری به صورت والدی با 12 فرزند ظاهر می شود، از یعقوب در کتاب مقدس با 12 پسرش تا قصه های عامیانه درباره ی مرغی زرین با 12 جوجه یا خوکی موطلایی با 12 بچه خوک. حتی در دادگاه های آلمان، نظام قدیمی روه بندی 13 تایی را در شکل 1 قاضی و 12 دادیار حفظ شده کرده است. این ها نشانه هایی از تاثیر بالای عدد 13 در زندگی و تفکر انسان ها از گذشته تا امروز بوده است.

در ادامه توضحیاتی ذکر شد تا اینجا می توانیم این نتیجه را بگیریم که در داستان های سنتی بین 12 و 13 و به طور کلی در نقش 13 ابهامی وجود دارد؛ اما در مورد فراوانی عدد 13 طبیعتی غریب دارد. پدر تعمیدی فرزند سیزدهم مرگ است و کتابی نوشته ی نویسنده ی آلمانی فریدریش ویبهبم وبر با عنوان Dreizehnlinden «13 درخت زیرفون» که زمانی مشهور بود، داستانی بسیار اندوه آور و سرشاراز حوادث ترسناک و اسرارآمیز است.

داستانی اندوهگین از عدد 13

در حالی که 12+1 به تفکرات نجومی بابلی برمیگردد، این عدد در رابطه با اهله ی قمر معنایی مثبت دارد. در مکزیک باستان ماه های قمر به 13 روز محاق، 13 روز بدر و 13 روز هلال تقسیم می شدند – به عبارت دیگر، هریک از 2 دوره ی بزرگ شدن و کوچک شدن ماه را 13 روز می شمردند- همانطور که قبلاً اشاره شد، در این فرهنگ، انسان ها 13 آسمان را «بالاتراز 9 جهان زیرین و زمین» فرض می کردند و در نتیجه ی این تفکر 13 خدا داشتند. بدین ترتیب عدد 13 به عنوان عدد افلاک آسمان نماد حیات، خورشید ئ قدرت مذکر و از این رو بسیار مثبت و سعادت بخش بود.

14 یاور یا 14 قدیس، یعنی  دوبرابر 7، نمادهای مهربانی همراه با عقل و نیز نماد کمک در شرایط خطرناک هستند. صومعه و کلیسای Vierzehnheiligen (14 قدیس) در فرانکونیا مشهورترین نمونه ی تکریم ایشان است. این کلیشه در صفحه ی عنوان history ind Ursprung der Walfahrt und Wunderzeichen zu Viertzehn Heyligen Nothelfern in Franckenthal (تاریخ و ریشه ی زیارت و نشانه های معجزه آسا در کلیسای چهارده قدیس یاری کنندخ در دره ی فراکونیا – 1596) قرار گرفته است.

جنبه هابی بیشتری از 13 در دین باستانی مایاها وجود دارد. در یک صورت نمایش 19 به علاوه ی صفر به نام نمایش سر، 13 عدد را با نشان 13 سر گوناگون خدایان مشخص می کردند. همچنین 20 نشان برای روزهای ماه با اعدادی از 1 تا 13 ترکیب می شدند. بدین شیوه تقویمی ویژه برای استفاده در پیشگویی ایجاد شد (تقویم قوم مایا و پیشگویی معروف پایان دنیا در سال 2012) که به واقع عدد 13 در ساخت آن نیز دخیل بوده است. زمان به دوره های 52 (13*4) سال شمسی 365 روزه تقسیم می شد. این سال ها نیز به نوبه ی خود در 72 سال مقدس جمع می شدند که هر یک 52 هفته و 5 روز داشت.

رابطه عدد 13 و قوم بنی اسرائیل

سنت عبرانی نیز مانند فرهنگ باستانی مایاها جایگاه مقدس و سعادت بخشی برای عدد 13 قائل است. قبالا آن را عددی سعد می داند؛ زیرا ارزش عددی آن در عبری برابر با واژه ی «احد» یعنی مهمترین صفت خداست. در سفر خروج 34: 6_7 می توان 13 صفت الهی را دید و هگادای فصح به روشنی بر اهمیت این عدد تاکید می کند. «ر.ک: مقدمه: سیزده را که می داند؟ سیزده را من میدانم. سیزده عدد صفات خداست…».

در یک سخن غیبی در تلمود آمده است که:

«روزگاری سرزمین اسرائیل به 13 بخش تقسیم خواهد شد که سیزدهمین آن ها به دست پادشاه مسیحا خواهد افتاد.»

قبالا نیز از 13 چشمه ی آسمانی، 13 در رحمت، 13 رود بَلَسان که پارسایان در فردوس خواهند یافت، سخن می گوید. در این اعتقاد عدد 13 در حقیقت به عنوان یک عدد مقدس و مهم در نظر گرفته شده و نه اینکه عددی سعد باشد.

زوهر هنگام توصیف قدیم الایام مقدس سه سر، اهمیت عدد 13 را می گوید:

«او را می توان در 13 راه انواع عشق یافت؛ زیرا حکمت نهفته او 3 بار در 4 جهت تقسیم می شود و او یعنی آن قدیم الایام همه ی آنها را در بر میگیرد.»

باز هم اینجا به اصل فراگیری که جهان آفرینش را احاطه می کند و با 12 برج منطقة البروج مشخص می شود، می رسیم. آنان تا جایی پیش می رفتند که در 13 شکب ریش مقدس الوهیت تأمل می کردند؛ اما استفاده از 13 به شکل کاربردی تر که چندان هم باطنی نیست در این امر دیده می شود که پسران یهودی در 13 سالگی بر میتصواه را جشن می گیرند و از آن هنگام تکلیف شرعی دارند.

نتیجه گیری

در این بین کمی عجیب است که الاهیات مسیحی قرون وسطا غیر از موقعیت مربوط به 12 رسول و «تجاوز» از عدد مقدس، سخن زیادی درباره ی جنبه های منفی عدد 13 ندارد. آنان بیشتر 13 را ترکیب 10 فرمان و 3 تثلیث یا با منطقی متفاوت، ترکیب اسفار پنج گانه (5) با رستاخیز مسیح (8) می دانستند. از این رو، تصور می کردند که 13 به رابطه ی میان عهد عتیق و عهد جدید که گمان آنان در ترکیب عمل و ایمان تجلی می یابد، اشاره می کند.

در حالی که اروپای پس از قرون وسطا بیشتر به سمت نفرت از عدد 13 پیش می رفت، ولی در مقابل پادشاه فرانسه لویی سیزدهم آن قدر زیرک بود که آن را محبوب خود اعلام کرد؛ او حتی با آنای اتریشی 13 ساله ازدواج کرد! بنابراین 13 ظرفیت های گوناگونی را برای محققان فراهم می آورد و شاید جنبه های مثبت باستانی آن به درمان برخی از خوانندگان از درد سیزده گریزی کمک کند!

به پایان مقاله “آیا عدد 13 واقعا نحس است؟” رسیدیم. در این مقاله هم در مورد تاثیر عدد سیزده بر روی رفتار انسان ها و هم بر روی اعتقادات آن ها سخن گفتیم. فهمیدیم که این عدد در جایی به شدت سرکوب شده و طلسم شده در نظر گرفته می شود ولی در جایی دیگر از آن حتی برای اشاره به خدا یا خدایان خود استفاده می کنند. در پایان بهتر است بدانید که نتیجه گیری در مورد نحس بودن یا نبود این عدد به مخاطب و افکار و اعتقادات او وابسته است و نه هیچ عامل دیگری. اگر دوست دارید عدد سیزده را نحس بدانید خب پس برای شما نحس است و اگر خیر پس می تواند برای شما مقدس باشد!